Klik hier om naar de terugblikpagina te gaan van de informatiebijeenkomst van 19 juni 2024!

Monumenten zijn vaak al honderden jaren oud. Hoe kun je zo’n oud gebouw verduurzamen en energiezuiniger maken met behoud van het historische karakter?  

Energiezuinige monumenten: het kan!
Monumenten missen vaak een moderne manier van isolatie. Veel warmte gaat verloren en oudere verwarmingsinstallaties kunnen ervoor zorgen dat de temperatuur oncomfortabel voelt binnen. Met slimme aanpassingen kun je energie besparen. Vaak wordt dan meteen aan zonnepanelen gedacht. Dat is een optie. 

Een monument energiezuiniger maken kan op meerdere manieren. Op deze pagina laten we een aantal voorbeelden zien. Kleine aanpassingen kunnen al voor meer wooncomfort zorgen, maar grotere aanpassingen zijn ook mogelijk. Er zijn verschillende subsidies en financieringsmogelijkheden om je verduurzamingsplannen plannen uit te voeren.  Misschien weet je al welke maatregelen je wil uitvoeren, het is dan een goed idee om contact met ons op te nemen via [email protected]

Bespreek je plannen met ons
Heb je een monument en wil je energiebesparende maatregelen nemen? Dan krijg je te maken met extra regels die bij monumentenzorg horen. Het is namelijk belangrijk dat je rekening houdt met de monumentale waarden van het pand. De gemeente kan samen met jou kijken naar welke vergunningen er nodig zijn, en welke richtlijnen voorkomen dat er bij werkzaamheden schade aan je pand ontstaat.   Heb je concrete plannen en wil je weten wat mogelijk is in jouw monument?  Neem dan contact op met onze erfgoedadviseurs via [email protected]. Die weten precies wat kan, mag en moet. 

Terugkijken: bijeenkomst verduurzamen monument 13 september 2023
Op 13 september 2023 vond een bijeenkomst plaats over monumenten en verduurzamen. Je kunt de opname van deze avond hier bekijken:

Kleine aanpassingen
Met kleine aanpassingen kun je al veel energie besparen. Vaak kun je het aankoopbedrag van de aanpassing al binnen enkele maanden ‘terugverdienen’. Er bestaat een handige pagina waarop je een overzicht vindt van kleine en snelle aanpassingen.

Grote aanpassingen 
Raamisolatie
Door de ramen in je monument te isoleren, kun je veel energie besparen. Er zijn verschillende mogelijkheden. Het is daarbij wel belangrijk dat je rekening houdt met de monumentale waarde van het raam. Is er sprake van monumentaal raamhout en/of historische beglazing zoals glas-in-lood of gebrandschilderd glas, dan is de regel dat dit behouden blijft. 

Je kunt ramen in monumenten op verschillende manieren isoleren: 

• Monumentaal isolatieglas of vacuümglas is meestal geschikt om in monumentaal raamhout te plaatsen. Een nadeel van vacuümglas is dat er mogelijk puntjes zichtbaar zijn als u dicht op het glas staat. Dit kan er minder mooi uitzien. 
• Het plaatsen van achterzetramen is een eenvoudige manier om enkel glas te isoleren. Het voordeel is dat het op het bestaande raamhout geplaatst kan worden. Daardoor is het een goede oplossing voor het isoleren van historische beglazing, zoals glas-in-lood. Bij monumenten mogen achterzetramen alleen aan de binnenzijde van het monument geplaatst worden. 
• Raamfolie kan de isolatiewaarde van het glas verbeteren. Het nadeel van raamfolie is dat het soms een verkleuring op het raam geeft. Dit kan er minder mooi uitzien. Het aanbrengen van sterk verkleurend raamfolie of spiegelend raamfolie is niet toegestaan. 

Vergunning nodig? 
Wil je bestaand raamhout en/of historisch glas vervangen? Dan heb je een omgevingsvergunning nodig. In alle andere gevallen heb je geen vergunning nodig.

Dak-, vloer- en gevelisolatie
Voor het isoleren van daken, vloeren en/of gevels zijn vaak grote ingrepen nodig. Voor monumenten is dit altijd maatwerk. Standaard isolatieoplossingen kunnen namelijk schade aanbrengen aan een monument. Zo kan door isolatie de natuurlijke ventilatie verloren gaan, waardoor houtrot kan ontstaan aan houten balken. Zorg bij isolatie van het monument daarom altijd voor goede ventilatie. Laat je hierover goed informeren door een specialist en neem contact op met de gemeente om te bespreken of je plannen mogelijk zijn. 

Vergunning nodig?
Je hebt voor het isoleren van daken, vloeren en gevels een omgevingsvergunning nodig. 

Installaties
Door je installaties elk jaar opnieuw in te stellen en oude installaties te vervangen, kun je veel energie besparen.    

Vergunning nodig?
Het vervangen van de ketel zelf is vergunningsvrij. Voor het aanbrengen van extra leidingen heb je soms een  omgevingsvergunning nodig.

Zonnepanelen
Zonnepanelen plaatsen op een monument is vaak mogelijk. Wel gelden bepaalde regels. Het uitgangpunt is dat zonnepanelen niet zichtbaar zijn vanaf de openbare weg. Als dat niet mogelijk is, dan is het in veel gevallen toegestaan om zonnepanelen in het zicht vanaf de openbare weg te plaatsen. Er gelden dan extra regels. 

Vergunning nodig?
Voor het plaatsen van zonnepanelen op een rijksmonument heb je altijd een omgevingsvergunning nodig. Heb je een gemeentelijk monument of een gebouw in een beschermd stads- of dorpsgezicht? En plaats je de zonnepanelen op een achterdakvlak of plat dak en is dit niet zichtbaar vanaf de openbare weg? Dan heb je geen vergunning nodig. In alle andere gevallen heb je wel een vergunning nodig.

Twijfel je of je een vergunning nodig hebt? Neem dan contact met op met een monumentenadviseur van de gemeente Utrecht via [email protected], of telefonisch via 14 030.

Subsidies en financiering
De gemeente Utrecht heeft verschillende subsidie- en financieringsmogelijkheden voor het verduurzamen van een monument:

• Energieadvies aan huis en trajectbegeleiding
• Duurzaamheidslening
• Energiebespaarlening voor particulieren
• Utrechts Restauratiefonds / Monument opknappen, lening aanvragen of via het Utrechts Restauratiefonds  

Algemeen
De Geldwijzer van Jouw Huis Slimmer geeft een overzicht van alle subsidies en financieringen in gemeente Utrecht. De Energiesubsidiewijzer: vind eenvoudig subsidies en leningen | Verbeterjehuis houd ook een overzicht bij van alle subsidies en leningen die gelden voor het verduurzamen van een monument in elke gemeente. De subsidie- en financieringswijzer laat je zien welke subsidies er zijn via de Rijksoverheid en Europese Unie : Subsidie- en financieringswijzer (rvo.nl).

Websites met meer informatie  

• Toolkit duurzaam erfgoed is een handige website waar verschillende maatregelen voor ramen, gevels en daken worden uitgelegd.   
• De Groene Menukaart van De Groene Grachten.  
• Daarnaast heeft De Groene Grachten de Zelfscan Duurzaam Monument ontwikkeld. Deze zelfscan kan een eerste stap zijn om je pand te verduurzamen en geeft inzicht in de duurzame en financiële mogelijkheden  
• Stichting ERM heeft een overzicht van bedrijven die een ERM-logo Restauratiekwaliteit hebben gekregen. Deze bedrijven zijn onafhankelijk en objectief getoetst door deskundigen. Hiermee laten bedrijven zien dat ze voldoen aan de kwaliteitseisen die aan vakkundige restauratiebedrijven worden gesteld.
• Stichting ERM heeft ook verduurzamingsrichtlijnen voor monumenten gemaakt, onder het kopje ‘realisatie’ kan je stroomschema’s vinden bij de ingreep de je wil uitvoeren. Je kan er ook voorbeelden vinden van energiemaatregelen.  
• Het Restauratiefonds heeft een gids gemaakt om monumenteigenaren te helpen met verduurzamen, te vinden via De Gids Monumentaal wonen | Restauratiefonds.